Werknemers - Geboorteverlof verschuift van 10 naar 20 dagen

Het federaal regeerakkoord van 2020 voorziet de hervorming van de verlofstelsels voor ouders zodat er een evenwichtigere verdeling mogelijk wordt tussen mannen en vrouwen bij de opvang van en de zorg voor kinderen. Het geboorteverlof zal stapsgewijs uitgebreid worden van 10 naar 20 dagen. Alle types werknemers moeten in staat zijn het recht ook effectief op te nemen (bv. uitzendarbeid en korte tijdelijke contracten, ...).

Het aantal dagen geboorteverlof wordt in twee fases opgetrokken tot 20 dagen in 2023.

Sinds 1 januari 2021 kunnen vaders en meeouders 15 dagen geboorteverlof opnemen  opnemen en vanaf 1 januari 2023 komen er nog eens 5 dagen bij. Het geboorteverlof zal dan 20 dagen bedragen.

De werknemer (uit de privé-sector en het contractuele personeelslid in overheidsdienst) kan deze dagen vrij kiezen binnen vier maanden te rekenen vanaf de dag van de bevalling. Dit hoeft niet in één keer maar kan naar keuze van de werknemer, gespreid over de periode van vier maanden vanaf de bevalling. De dag van de bevalling geldt als eerste dag van die periode van vier maanden. In geval van geboorte van een tweeling of een meerling worden de dagen geboorteverlof slechts 1 maal toegekend.

Tijdens de eerste drie dagen van het geboorteverlof behoudt de werknemer zijn volledige loon ten laste van zijn werkgever. Om recht te hebben op dit loon dient de werknemer de werkgever vooraf te verwittigen van de bevalling. Blijkt dat niet onmiddellijk mogelijk, dan moet de werknemer de werkgever zo spoedig mogelijk verwittigen. Tijdens de volgende dagen van het geboorteverlof ontvangt de werknemer geen loon maar een uitkering toegekend via de uitbetalingsinstellingen van de verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen (ziekenfondsen). Het bedrag van deze uitkering is vastgelegd op 82% van het gederfde brutoloon.

Meer info: RIZIV Vaderschaps- of geboorteverlof voor werknemers

Vaderschapsverlof bestaat sinds 1 januari 2002 en sinds 20 mei 2011 heeft ook de meeouder, dit is de werknemer die geen wettelijke afstammingsband heeft met het pasgeboren kind van zijn partner, onder bepaalde voorwaarden op dezelfde manier als een vader, recht op ‘geboorteverlof’ wanneer de partner bevalt. Vanaf 30 juli 2011 genieten werknemers die gebruik (willen) maken van hun recht op geboorteverlof, onder bepaalde voorwaarden van een ontslagbescherming.

Enkele cijfers 

Tabel: Het aantal begunstigden, het aantal vergoede dagen en het gemiddeld aantal dagen per vaderschapsverlof of geboorteverlof voor de jaren 2015 tot 2018  

Bron: QRVA 55 010, p. 95-96

Het aantal vermelde dagen stemt overeen met het aantal dagen die ten laste vallen van de uitkeringsverzekering.

Tabel: Het aantal uitgekeerde dagen, uitgekeerde bedragen en gemiddelde dagelijkse uitkering vaderschapsverlof 2013-2017

 Bron: RIZIV Werknemers en werklozen - Aantal vergoede dagen in het kader van de moeder- of vaderschapsbescherming, uitgekeerde bedragen en gemiddelde dagelijkse uitkering - Evolutie 2013-2017

We noteren de uitkeringskloof moederschapsrust-geboorteverlof.

EU-richtlijn

De Richtlijn (EU) 2019/1158 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2019 betreffende het evenwicht tussen werk en privéleven voor ouders en mantelzorgers en tot intrekking van Richtlijn 2010/18/EU van de Raad verplicht vaderschapsverlof (verlof voor vaders of, mits en zover erkend in het nationale recht, voor gelijkwaardige tweede ouders, ter gelegenheid van de geboorte van een kind met het oog op zorgverlening) in elke lidstaat. Het vaderschapsverlof moet rond het tijdstip van de geboorte van het kind worden opgenomen en moet duidelijk aan de geboorte gekoppeld zijn met het oog op het verstrekken van zorg. De lidstaten kunnen ook vaderschapsverlof toekennen in geval van een doodgeboorte. Elke lidstaat moet zelf bepalen of een deel van het vaderschapsverlof vóór de geboorte van het kind kan worden opgenomen of dat het volledig daarna moet worden opgenomen. Ook moeten de lidstaten de termijn bepalen waarbinnen vaderschapsverlof moet worden opgenomen en aangeven of en onder welke voorwaarden vaderschapsverlof deeltijds, in afwisselende perioden van bijvoorbeeld een aantal achtereenvolgende verlofdagen onderbroken door perioden van werk, of op andere flexibele manieren kan worden opgenomen. De lidstaten kunnen nader bepalen of vaderschapsverlof wordt uitgedrukt in werkdagen, weken of andere tijdseenheden, rekening houdend met het feit dat tien werkdagen overeenkomen met twee kalenderweken. Om rekening te houden met de verschillen tussen de lidstaten, moet het recht op vaderschapsverlof worden toegekend ongeacht de burgerlijke staat of gezinssituatie volgens het nationale recht. Het recht op vaderschapsverlof wordt niet afhankelijk gesteld van een werk- of anciënniteitsperiode. De lidstaten moeten ook een betalings- of uitkeringsniveau vaststellen voor de minimumperiode van vaderschapsverlof dat minstens even hoog is als de nationale uitkering bij ziekte. Aangezien het doel van vaderschapsverlof en moederschapsverlof hetzelfde is, namelijk het creëren van een band tussen de ouder en het kind, worden de lidstaten aangemoedigd om voor vaderschapsverlof te voorzien in een betaling of uitkering dat gelijk is aan de betaling of uitkering waarin op nationaal niveau voor moederschapsverlof is voorzien.

De Vrouwenraad vroeg al geruime tijd de uitbreiding van het geboorteverlof van tien naar twintig dagen, een eis die ingewilligd wordt. Rest enkel nog onze aanbeveling: aan 100% betaald net zoals we dat al jaren vragen voor het moederschapsverlof.

Ook zelfstandigen van 10 naar 20 dagen

Sinds 1 mei 2020 hadden zelfstandigen die vader of meeouder werden recht op 10 dagen vaderschaps- of geboorteverlof. Voorwaarde hiervoor is dat hun sociale bijdragen voor de refertekwartalen - de twee kwartalen voorafgaand aan het kwartaal van de geboorte - betaald zijn of vrijgesteld werden door het RSVZ

Net zoals bij werknemers komen er stapsgewijs meer dagen geboorteverlof bij: 15 dagen vanaf 1 januari 2021 en 20 dagen vanaf 1 januari 2023.

Dit recht is in principe beperkt tot zelfstandigen in hoofdberoep en meewerkende echtgenoten in het maxistatuut.

Er gelden nog bijkomende voorwaarden:

• De wettelijke afstamming moet vaststaan. Bij ongehuwde partners moet de vader of meeouder daarom het kind erkennen.
• Staat de afstamming niet vast, dan moet de vader of meeouder inwonen bij een persoon met wie de afstamming wél vast staat en bij wie het kind zijn hoofdverblijfplaats heeft.
• Feitelijk samenwonende koppels bij wie de afstamming niet vaststaat, moeten op het moment van de geboorte minstens drie jaar samenwonen om recht te hebben op vaderschapsverlof of geboorteverlof.

De uitkering bedraagt 83,26 euro per verlofdag (41,63 euro voor een halve dag), wat neerkomt op 1.248,90 euro in totaal.

Het vaderschaps- of geboorteverlof is flexibel: je kiest zelf wanneer je een volledige of een halve dag verlof opneemt. Het moet niet om aaneengesloten dagen gaan. Dat kan tot uiterlijk vier maanden na de geboorte.

Voor de opname van het verlof zijn er volgende mogelijkheden: 15 volle dagen, 30 halve dagen of afwisselend halve en volle dagen. Minder dan 15 dagen verlof opnemen is ook mogelijk. Wie maximum 8 dagen (of 16 halve dagen) verlof opneemt, kan aanspraak maken op een bijkomende uitkering van 135 euro. Die uitkering is eigenlijk een terugbetaling van de aankoop van 15 dienstencheques.  Deze dienstencheques kan je onder meer gebruiken voor huishoudelijke hulp: schoonmaken, wassen, strijken, boodschappen doen, maaltijden bereiden, ...

Zie ook Vrouwenraaddossier Stavaza Vaderschapsverlof en geboorteverlof 2016 met oudere cijfers